ASKI DA KARTZELAN HILTZEA, ASKI DA ZIGORGABETASUNA.

32 urteko preso bat urkatuta agertu da Zaballako espetxeko 4. moduluan. Antza denez, abuztuaren 4tik ekarri zuten Iruñeko espetxetik, han erizaindegian egonez. Lankideek ziegan urkatuta aurkitu dute goiz erdian, jaitsi egin dute eta suspertzen saiatu dira zerbitzu medikoa iritsi arte, eta, azkenean, hil egin da moduluko gainerako presoak hunkituta. Zaballara iritsi zenean gizarte-langileak bakarrik ikusi zuela jakinarazi zigutenez, berak bi aldiz eskatu zuen psikologoak ikusteko, baina ez zuen lortu. Beste heriotza bat Zaballako makro-kartzelan.

Tragedia bat ekidin daiteke, espetxean hildako pertsonen zifra makabroak loditzen baititu, gehienak arrazoi ez naturalak Espainiako kartzeletan. Espetxe-Erakundeek jakinarazi ez duten egitate luxu hori adierazten du kartzeletan iragarritako heriotzen kronika berri bat. Heriotza horiek ezkutatzeko sistematika politikoa salatu nahi dugu, batez ere Covid-19aren epidemiaren ondorioz. Ditugun datuen arabera, gutxienez 118 pertsona hil dira aurten Espainiako espetxeetan. Saihestu daitekeen benetako presozidio horren aurrean, ez da inolako informazio publikorik ematen, erakunde publikoetan gertatzen diren heriotzen aurrean zigorgabetasun-estrategiaren parte gisa; izan ere, erakunde publikoekin lotura berezia dute, eta haien osasunerako eta bizitzarako eskubidea erakunde horien mende baino ez dago.

 Zer gertatzen da? Zergatik heriotza hauek ezkutatzen dituzte? Nola da posible familiei telefono-dei bidez soilik jakinaraztea, ia informaziorik eman gabe eta inolako laguntza psikosozialik edo harrerarik eman gabe? Zergatik ez dira erantzukizunak eskatzen edo, gutxienez, ikertzen? Gauza bera gertatuko litzateke biktimak beste batzuk izango balira? Zigor gabe onar al daitezke heriotza horiek estatuko erakunde batean, espetxetan? Agintari politiko eta judizial eskudunen jarduera-ekimen deusezak heriotza horien inguruabarrak argitzeko kezkatzen gaitu.

Egoera hau onartezina da, batez ere heriotza gehienak ekidin daitezkeenean, indarrean dagoen legeria zorrotz aplikatuz, besterik gabe. Beste behin, Espetxeetako Zuzendaritza Nagusiari, Barne Ministerioari eta Gobernuari galdetu nahi diegu ea nola amaituko den egoera beldurgarri hau. Galdetzen diegu benetan zenbat heriotza gertatu diren, nortzuk ziren hildakoak, zeintzuk izan ziren arrazoiak, zer prebentzio-neurri ezarri ziren, zergatik ez ziren espetxetik atera gaixotasun-egoera aurreratuan zeuden pertsonak, zergatik bizi-baldintzek, oro har, eta osasun-baldintzek, bereziki, okertzen diren, zer egiten ari den pilaketari dagokionez, nola liteke hainbeste preso egotea adikzio larriekin espetxean, buruko gaixotasun larriekin eta gaixotasun handiekin eta gehienak diagnostikorik eta tratamendurik gabe, zergatik ez duten bere legezkotasuna betetzen, pertsona presoaren onerako denean, eta bete baino gehiago egiten du bere kalterako denean…

gehiegi dira erantzun gabeko galderak. Heriotza horiekin amaitzeko, neurri zehatzak eskatzen ditugu, hala nola: – Ministerio Fiskalak, dagozkion lez, heriotza horiek beti ofizioz ez inhibitzea eta ikertzea, gehienak inguruabar arraroak direnean, inguruabarrak eta arrazoiak argitzeko, gertakari horietatik eratortzen diren erantzukizun politikoak, administratiboak eta penalak argitzea. -Espetxeetako zuzendaritzek inpartzialtasunez eman behar diete informazioa familiei, eta ez soilik hilotza, heriotzen inguruabarrak argitzen dituzten autopsiak saihesteko. – Familiei beharrezko laguntza guztiak ematea, erantzukizun zibil eta penalak eskatu ahal izateko Justizia-administrazioaren funtzionamendu okerretik eratortzen direnean, baita honako hauei eman beharreko laguntza psiko-sozialetik ere espetxeko biktimak eta gainerakoak shock kolpearen ondorioz hil direnean.

– Prozesu-fasean ordezteko eta betearazpen-fasean kondena baldintzapean eteteko neurriak garatzea, droga-mendekotasunak mendekotasuna gainditzeko programetan betetzeagatik, espetxeen barruan eta, batez ere, kanpoan; izan ere, neurri horiek erakutsi dute eraginkortasun handiagoa dutela delituaren aurkako prebentzioan eta borrokan, bai eta egungo kondenak betetzeak giza eskubideen urraketarekin lotuta dituen ondorioen aurka ere, bereziki, espetxeetako bizitzari dagokionez.Kartzelak droga-mendekotasunak agertzeko eta/edo larriagotzeko arrisku-guneak dira, gaixotasun mental jakin batzuk (patologia dualak), itxialdi luzeko eta etsipeneko egoeran medioz, presoen osasuna hondatzeko egoera aproposena da, eta, batzuetan, ondorioak ditu, hilgarriak.

– Legeak aurreikusten duen bezala, gaixotasun larriak dituzten presoak berehala askatzea, bereziki fase terminalean daudenak, bai eta gaixotasun mentalak dituztenak ere, kasu askotan suizidioa eragiten dutenak. Pertsona horiek zaintza eta jarraipen mediko bateraezinak behar dituzte kartzelarekin, eta, askotan, desoreka-arazoak eta gaixotasun mentala sortzen dizkiete. – Zigor eta espetxe-arloko legediaren berehalako erreformak; beharrik gabe luzatzen ditu kondenak, eta mugatu egiten du irteteko baimenak, hirugarren gradua eta baldintzapeko askatasuna eskuratzeko aukera. Horiek dira legeak askatasunaz gabetzeko zigorrei ematen dien azken helburuarekin bat datozen betetzeko moduak, eta presoek jasaten duten presioa eta tratu psikologiko txarra murrizten laguntzen dute.

Espetxeetako heriotzen kopuruak gora egin du, kondenak luzatzearekin eta espetxe-onurak eskuratzeko mugak ezartzera bideratutako lege-aldaketekin zuzeneko proportzioan. – Errudunen kopurua murriztea, espetxe bakoitzaren gaitasun optimora arte, egungo masifikazioa saihesteko eta nahiz ta ez izatea bakarra, heriotza horietan eragina duen arrazoietako bat bada, baita kondenak ohiko bizilekutik hurbilago dagoen espetxetan betetzea ere.

KONTZENTRAZIOA: Astelehena, irailak 21, 13: 00etan Olagibel kaleko 2an, Gobernuaren Ordezkariordetzaren aurrean. DEIALDIA: SALHAKETA ARABA eta SALHAKETA NAFARROA.